24 juni 2022

Kamervragen over diabeteszorg naar aanleiding van brief DVN

Op 9 juni vond een debat plaats tussen de minister van VWS en de vaste Kamercommissie van VWS over een groot aantal onderwerpen in de zorg. Diabetesvereniging Nederland (DVN) stuurde als input op dit debat een brief aan de Tweede Kamer waarin we een aantal zorgen uitten rondom de vergoeding van geneesmiddelen, diabetestechnologie en de inzet van leefstijlinterventies.

• Vergoeding van geneesmiddelen

Verschillende onderwerpen uit onze brief zijn besproken in het debat, waaronder onze zorgen over de plannen om het beleid rondom de vergoedingen van geneesmiddelen te veranderen (vaak Modernisering Geneesmiddelenvergoedingssysteem of Modernisering GVS genoemd).

Doorvoeren van dit nieuwe beleid kan consequenties hebben voor mensen met diabetes.

Als een fabrikant van medicijnen de prijs niet kan of wil verlagen, kan het betekenen dat nog meer mensen met diabetes moeten overstappen naar een ander merk medicatie. Of er moet een flinke eigen bijdrage betaald worden om het huidige medicijn te blijven gebruiken. Beide opties vinden wij uiteraard absoluut onwenselijk.

• Gecombineerde Leefstijl Interventie

Wij vinden de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) een belangrijk instrument om diabetes te voorkomen. Maar het heeft ook meerwaarde voor een groot deel van de mensen die al de diagnose diabetes heeft.

Wij denken dat duidelijkheid in vergoeding en aangepaste interventies speciaal gericht op het hebben van diabetes (een Diabetes GLI of D-GLI) een heel belangrijke stap zijn in een betere kwaliteit van leven en minder complicaties voor mensen met diabetes.

• Vergoeding van diabetestechnologie

We maken ons al jaren sterk voor een snellere invoering van nieuwe technologie en een brede vergoeding van diabetestechnologie. Zoals bijvoorbeeld van de rtCGM/HCL systemen, waarvan de voordelen in kwaliteit van leven en verminderen van de risico’s op complicaties ruimschoots bewezen zijn.

In onze brief hebben we wederom de argumenten om deze technologie breed te vergoeden aangegeven.

Lees de brief van DVN aan de leden van de Tweede Kamer

Reactie op de brief van DVN

Diverse vragen uit onze brief kwamen naar voren in het debat.

Rechtstreeks uit onze brief werd door Mohammed Mohandis van de PvdA de vergoeding van de rtCGM besproken. Wij hebben zijn vragen en het bijbehorende debat uitgeschreven:

Transcript Debat Geneesmiddelenbeleid / Hulpmiddelenbeleid / Pakketbeheer
9 juni 2022 | Vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Commissiedebat | Minuut: 0.54.39 t/m 0.57.59 en 4.08.14. t/m 4.10.10

Heer M. Mohandis (PvdA) :…Diabetesvereniging Nederland heeft een vrij ingewikkelde term rtCGM, Real Time Glucose Monitoring System. In gewone mensen taal; iemand als mijn moeder die heeft de variant 1 diabetes en toen ik dit allemaal las duizelde het mij eerst van wat wordt hier nou allemaal bedoeld.

Maar dit is een beter systeem en dan blijft toch de vraag van waarom, waarom wordt dit niet opgepakt. Hoe staat dit, ben wel benieuwd wat er met zo’n goed advies gebeurt, hoe dat landt. Doen we daar iets mee of laten we dat aan ons voorbij gaan…

In die zelfde brief..

Voorzitter: Een vraag van mevrouw Paulusma (D66), dus mevrouw Paulusma

Mevrouw Paulusma: Ja, dankuwel voorzitter. Ja even op dat laatste. Dat moeilijke woord, dat staat al denk ik ergens wel genoteerd nu. Maar dit is natuurlijk de eeuwige discussie want (Meneer Mohandis: zeker) de ontwikkelingen gaan door, er zal altijd iets beter zijn dan wat er al is, maar ik denk dat het basispakket niet zo oprekbaar is.

Dus hoe kijkt de Partij van de Arbeid, komt er dan iets in en dan er iets uit of? Hoe kijkt u naar, ja hoe kijkt u naar het basispakket?

Voorzitter: Meneer Mohandis?

Meneer Mohandis: Ten principale kijken wij naar een basispakket waarin zaken die medisch noodzakelijk zijn maar ook echt echt een enorme impuls geven aan de kwaliteit van het leven dat we die er goed in hebben zitten en u werkt hier, ik ben hier tenminste nog niet heel lang woordvoerder op dit dossier, dat geef ik toe, ik kom uit het onderwijs, maar, wat ik wel weet is dat, dat het niet zo is dat wij politiek bedrijven met er gaat iets in en er gaat iets uit. Zo werkt het pakket niet. Wat wel..

Nee nee in essentie is dat niet hoe politiek wordt bedreven. Eigenlijk gaat het erom wat we met elkaar als samenleving willen dragen, wat we met elkaar belangrijk vinden. Wat we van waarde vinden. En uiteindelijk is de partij van de arbeid altijd een partij geweest die breder kijkt dan alleen er iets in stoppen.

En we zijn uiteraard bereid ook om te kijken naar iets als verspilling en andere zaken he om die principale discussie te voeren, wil ik ook aangaan die discussie met u, zeker loop ik niet voor weg.

Maar dat betekent niet, in uw eigen woorden, het ontwikkelt zich, er komen nieuwe dingen op ons af, om die dan niet een kans te geven, om die niet te agenderen, om die niet uit te proberen. En als een pakket betekent meer dragen als samenleving, dan staat de Partij van de Arbeid aan de kant van dan dragen wij meer als samenleving, dat weet u ook.

Voorzitter: Meneer Mohandis; u heeft nog een dikke minuut, gaat u gang

Meneer Mohandis: Dankuwel voorzitter. In diezelfde brief van de Diabetesvereniging Nederland, onder andere de Diabetesvereniging Nederland, wordt het kabinet ook om een standpunt gevraagd ten aanzien van de ongelijkheid in behandelmogelijkheden, en als ik het zo samenvat en dat refereert ook aan mijn vorige punten voorzitter en dat dus even voor nu; mijn eerste termijn, dankuwel.

Voorzitter: Dankuwel meneer Mohandis

Minister Kuipers: Voorzitter, dan vroeg de heer Mohandis naar de status van Realtime Glucose Monitoring bij patiënten met suikerziekte, doen we iets met dit systeem dat beter is, waarom wordt het niet opgepakt. Voor diabeteshulpmiddelen voorzitter geldt in algemene zin dat er in hoog tempo veel nieuwe technologie op de markt komt, dit geldt dus ook voor die Real Time Glucose Monitoring.

Het Zorginstituut heeft recent onderzocht of er voldoende passend wetenschappelijk bewijs is om opnieuw een standpunt in te nemen of meer patiëntengroepen in aanmerking komen voor deze Real Time Continue Monitoring en of het een duidelijke klinische meerwaarde heeft ten opzichte van een andere vorm, excuses voor de terminologie, maar Flash Glucose Monitoring.

En het Zorginstituut kwam tot de conclusie dat de betreffende studies voor nu onvoldoende zijn om het huidige standpunt te overwegen. Maar dat blijft uiteraard iets wat telkens weer opnieuw beoordeeld kan worden.

Bekijk het gehele debat

De brief aan de Tweede Kamer

Geachte leden van de Tweede Kamer,

Op 9 juni spreekt u over Geneesmiddelenbeleid, Hulpmiddelenbeleid en Pakketbeheer.

Op de agenda staan onder andere de volgende onderwerpen die invloed hebben op onze achterban, mensen met diabetes:

• Rapport Berenschot over sluis MedTech
• Toezegging gedaan tijdens het Algemeen Overleg genees- en hulpmiddelen van 15 oktober 2020 over verduidelijking van de leeftijdgrens van 18 jaar m.b.t. de aanspraak van real-time Continu Glucose monitoring (CGM)
• Factsheet Monitor GLI najaar 2021
• Modernisering Geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS)

Al geruime tijd maakt Diabetesvereniging Nederland (DVN) zich sterk voor de inzet van Diabetestechnologie zoals Continue Glucose Monitoring (CGM) en Hybride Closed Loop systemen (HCL) in de behandeling van mensen met insulineafhankelijke diabetes, leefstijlinterventies voor mensen met (pre) diabetes type 2 en beschikbaarheid van goede geneesmiddelen.

Diabetestechnologie

De lichaamsfunctie van de, bij de mens met diabetes type 1 ontbrekende, bètacel kan nagebootst worden door externe technologie. De insulinepomp wordt aangestuurd door een algoritme dat glucosewaarden binnenkrijgt van een (rtCGM) glucosesensor en een dergelijk Hybrid Closed Loop (HCL) systeem zorgt voor spectaculaire gezondheidswinst en kwaliteit van leven.

Daarmee kunnen we veel diabetescomplicaties (en dus zorgkosten) in de toekomst voorkomen, zorgen we er direct voor dat mensen met diabetes minder ziektelast hebben en beter kunnen functioneren in de maatschappij en kunnen we de 13 jaar kortere levensverwachting van mensen met type 1 verkorten[1]. Dit blijkt uit:

1. De vele positieve gebruikerservaringen
2. Wetenschappelijk onderzoek¹²
3. De (Evidence Based) richtlijn vanuit de Nederlandse Internisten Vereniging (NIV)

Helaas kan deze techniek maar door een zeer beperkt aantal mensen met diabetes worden gebruikt, omdat de indicatiecriteria voor rtCGM zeer strikt zijn en weinig ruimte bieden voor de menselijke maat.

• Kom je 1 dag voor je 18^e verjaardag in het ziekenhuis mag je levenslang rtCGM gebruiken. Kom je 1 dag na je 18^e verjaardag, dan mag dat niet
• Is het HbA1c een jaar lang 64 (internationale streefwaarde is 53), dan mag je rtCGM gebruiken, heb je een kwartaal een HbA1c van 63, dan mag dat niet
• Ben je zwanger? Dan mag je rtCGM gebruiken. Ben je bevallen? Dan mag je hem weer inleveren

Normaal gesproken zou techniek, na opname in een evidence based richtijn, instromen via het open-systeem. Zorgverzekeraars verwijzen echter naar een duiding van het CVZ uit 2010, met een klein addendum uit 2017. Het Zorginstituut heeft, ondanks een breed aangenomen motie vanuit de Tweede Kamer[2], vooralsnog geen nieuw standpunt ingenomen over rtCGM of HCL.

Mede naar aanleiding van het rapport van Berenschot over de sluis in MedTech[3] is er een ‘Pilot Horizonscan Medische Technologie diabeteszorg’[4] uitgevoerd door het Zorginstituut Nederland. Al waarderen wij deze Horizonscan, helaas biedt het vooralsnog weinig handvaten om innovatieve diabetestechnologie snel bij degenen die er profijt van kan hebben te brengen.

Ook maken wij ons zorgen over het beoordelingsproces van Medische Technologie in de richtlijn ontwikkeling en duidingen door het Zorginstituut. De meest recente studie over Hybrid Closed Loop in de nieuw verschenen richtlijn uit 2021 stamt uit 2015, waarbij er inmiddels vele andere publicaties van geëvolueerde technologie is verschenen. De zogenoemde GRADE systematiek waarmee studies worden beoordeeld, lijkt geschikter voor geneesmiddelen dan voor technologie.

Wij hebben de minister en het Zorginstituut hier onlangs ook over bericht.

Leefstijlinterventies

In de Brief van de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Dhr. Blokhuis leest u over de voortgang van de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI). Wij zijn van mening dat de GLI een belangrijke interventie is om diabetes te voorkomen. We zijn echter ook van mening dat de GLI van meerwaarde is voor een groot deel van de mensen die al met diabetes geconfronteerd is.

De Staatssecretaris wijdt het lagere aantal intakes aan corona. Dit zal ongetwijfeld een rol hebben gespeeld. Wij krijgen daarnaast veel signalen uit het veld, dat het voor veel personen én zorgverleners moeilijk is om scherp te krijgen welke GLI toegankelijk is bij welke zorgverzekeraar. Dit werkt als een drempel om samen te beslissen een GLI toe te passen.

Ten slotte beïnvloedt het hebben van diabetes de leefstijlkeuzes die iemand het beste kan maken door het verstoorde metabole systeem. Mensen die reeds zijn gediagnosticeerd met diabetes zouden dan ook gebaat zijn met een aangepaste interventie, een Diabetes GLI of D-GLI.

Modernisering Geneesmiddelenvergoedingssysteem

De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is voornemens om de modernisering van het Geneesmiddelenvergoedingssysteem door te voeren. Diabetesvereniging maakt zich zorgen over de mogelijke consequenties voor mensen met diabetes. De voorgenomen wijziging zal voor duizenden mensen met diabetes gevolgen kunnen hebben. Als farmaceuten de prijzen niet kan of wil verlagen dan zijn er twee scenario’s:

1. Patiënten moeten overstappen naar een ander geneesmiddel binnen het cluster met een andere werking waardoor ontregeling van diabetes onvermijdelijk is
2. Mensen moeten een flink bedrag voor eigen rekening nemen om het huidige geneesmiddel te kunnen blijven gebruiken

Beide scenario’s zijn onwenselijk. Diabetes is een  aandoening waarbij elke wijziging van medicatie gevolgen heeft voor de gezondheid en de kwaliteit van leven. Een bijbetaling is in elk geval onwenselijk en voor veel patiënten onhaalbaar.
Mensen met een chronische aandoening maken al veel meer zorg gerelateerde kosten dan de gemiddelde Nederlander.

Daarnaast maakt DVN zich zorgen over het effect van de modernisering op introductie van innovatieve geneesmiddelen in Nederland. Hoe krijgen we meer kwaliteit, en houden we innovaties beschikbaar, als er alleen nog oog is voor de prijs?

Mogelijk kunt u de minister vragen in hoeverre de door ons genoemde punten meegenomen worden in het komen tot passende zorg voor mensen met diabetes?
Uiteraard zijn wij zeer graag bereid om u verdere informatie over dit onderwerp te geven.

Met vriendelijke groet,

Diabetesvereniging Nederland

[1] https://www.nivel.nl/nl/publicatie/levensverwachting-en-sterfte-van-mensen-met-diabetes-mellitus

[2] https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2020Z18992&did=2020D41048

[3] https://open.overheid.nl/repository/ronl-805e3e93-513a-4693-823a-cfc08317c08e/1/pdf/onderzoek-een-sluis-voor-toelating-van-medtech-middelen-een-goed-idee.pdf

[4] https://www.zorginstituutnederland.nl/publicaties/rapport/2022/01/21/pilot-horizonscan-medtech-diabeteszorg