Waar komt diabetes bij jou vandaan? Als we dat zouden weten, zou dat een wetenschappelijke doorbraak zijn! Wel weten we dat diabetes soms erfelijk kan zijn. We hebben de veelgestelde vragen over dit onderwerp voor je verzameld en door specialisten laten beantwoorden. Met dank aan het Erfocentrum.
De meeste vormen van diabetes zijn niet erfelijk. Een paar zeldzaam voorkomende vormen van diabetes (MODY en MIDD) zijn dat wel. Die krijg je door een afwijking in een gen. Als je één van deze vormen van diabetes hebt, heeft je kind ook een sterk verhoogde kans op diabetes.
Erfelijke factoren
Bij de meeste vormen van diabetes (zoals diabetes type 1 en type 2) zijn meerdere factoren samen de oorzaak van het ontstaan van diabetes. Erfelijke factoren spelen daarbij een kleine rol. Dit noemen we multifactoriële overerving. Als je één van deze vormen van diabetes hebt, is de kans dat je kind ook diabetes krijgt iets verhoogd. Deze kans ligt hoger voor diabetes type 2 dan voor diabetes type 1.
Wat is erfelijk?
Je erft niet de ziekte zelf, maar de aanleg om de ziekte te kunnen krijgen. Garanties zijn er echter niet. Komt diabetes type 1 of 2 niet voor in je familie, dan kun je het tóch krijgen.
Veelgestelde vragen over erfelijkheid en diabetes
Is er een verschil in erfelijkheid tussen mannen en vrouwen?
Alleen bij MIDD (Maternally Inherited Diabetes and Deafness) is er een verschil in erfelijkheid tussen mannen en vrouwen. MIDD kan alleen door de moeder worden doorgegeven. Bij de overige typen diabetes is er geen verschil.
Kun je voordat je zwanger wordt laten testen hoeveel kans je partner en jij hebben om diabetes door te geven?
Nee, dat is voor diabetes type 1 en type 2 niet mogelijk . Dit kan wel voor MODY.
Heb je als je zelf type 1 hebt, meer kans op familieleden met type 2 en andersom?
Nee, dat staat helemaal los van elkaar. Het zijn eigenlijk twee verschillende aandoeningen, met verschillende oorzaken en geen connectie.
Wat weten we over erfelijkheid van LADA?
Latent auto-immune diabetes in adults (LADA) is een vorm van diabetes type 1. Deze vorm van diabetes wordt vaak verward met diabetes type 2. Net als bij diabetes type 1 ontstaat LADA door erfelijkheid en andere dingen in het leven zoals lichamelijke en/of gedragsfactoren.
Is MIDD erfelijk?
Ja, MIDD is erfelijk via de moeder. Bij MIDD krijgt iemand naast diabetes ook gehoorverlies. Als moeder MIDD heeft, heeft een kind rond de 80% kans het ook te krijgen. Dit is afhankelijk van eigenschappen van de eicellen van de moeder en de hoeveelheid identiek DNA in de cellen van het kind.
Is MODY erfelijk?
Ja. MODY is autosomaal dominant erfelijk. Dit betekent dat als een van je ouders MODY heeft, er 50% kans is dat je deze aanleg erft. Er bestaan meer dan 15 verschillende typen MODY. Het komt voor dat iemand met MODY ten onrechte de diagnose diabetes type 1 of diabetes type 2 krijgt.
Is zwangerschapsdiabetes erfelijk?
Tijdens de zwangerschap heeft het lichaam meer insuline nodig om de suiker (glucose) die een vrouw bij het eten binnenkrijgt, te verwerken. Dat komt door de zwangerschapshormonen. Die blokkeren de werking van insuline. Bij de meeste vrouwen gaat het lichaam zelf meer insuline aanmaken en is er niets aan de hand. Maar soms is er een probleem met het maken van insuline. Dan ontstaat een tijdelijke vorm van diabetes: zwangerschapsdiabetes. Meestal verdwijnt zwangerschapsdiabetes weer na de bevalling. Maar ongeveer de helft van de vrouwen die zwangerschapsdiabetes heeft gehad, krijgt binnen 5 tot 10 jaar na de bevalling diabetes type 2. Zwangerschapsdiabetes is zowel afhankelijk van erfelijke factoren als van dingen die in je lijf en leven gebeuren. Daarnaast kunnen door een zwangerschap verschijnselen van MODY worden uitgelokt: bij iemand met MODY kan zwangerschapsdiabetes hier een eerste uiting van zijn. Dit lijkt dan op zwangerschapsdiabetes, maar heeft een andere, erfelijke, oorzaak.
Wat weten we nog meer over erfelijkheid en diabetes type 2?
Iemand met een familielid in de eerste graad (ouder-kind) met diabetes type 2, heeft 2 tot 6 keer meer kans om zelf ook type 2 te krijgen. Als beide ouders diabetes type 2 hebben is de kans ongeveer nog 2x hoger.
Wat weten we nog meer over erfelijkheid en diabetes type 1?
Diabetes type 1 is een auto-immuun ziekte. Dit betekent dat het afweersysteem de cellen van de alvleesklier die insuline produceren aanvalt. Deze ziekte ontstaat door een samenspel van erfelijke aanleg en andere factoren zoals lichamelijke en/of gedragsfactoren, . Als alleen de moeder diabetes type 1 heeft, heeft het kind ongeveer 3% kans het ook te krijgen. Bij alleen de vader is dit 6%. Hebben beide ouders type 1 dan is de kans dat hun kind het ook krijgt 20%. Als een broer of zus type 1 heeft is er ongeveer 5% kans dat je het ook krijgt, maar is het je eeneiige tweelingboer of -zus dan is je kans ongeveer 40%.
